Geen toegang tot de rechter bij belediging van de rechter?
In deze zaak van de rechtbank Rotterdam heeft een zogeheten veelprocedeerder zich in zijn wrakingsverzoek beledigend uitgelaten over de rechter die zijn zaak behandelde. De precieze tekst van de beledigende uitlatingen is te vinden in de uitspraak van de wrakingskamer van de rechtbank (ECLI:NL:RBROT:2024:7245). De beledigende teksten zijn de reden geweest van de wrakingskamer om het wrakingsverzoek buiten behandeling te stellen. Het beledigen van iemand, dus ook van een rechter, is op zijn minst gezegd onfatsoenlijk te noemen en onder bepaalde omstandigheden ook een onrechtmatige daad en strafbaar. De vraag is alleen of je iemand dan ook de toegang tot de rechter mag weigeren.
De uitspraak vermeldt niet op grond van welke wettelijke bepaling de beslissing is genomen om het wrakingsverzoek niet in behandeling te nemen. Misbruik van recht (artikel 3:15 van het Burgerlijk Wetboek) had voor de hand gelegen, maar dit artikel wordt niet genoemd. Die bepaling had misschien wel als wettelijke grondslag kunnen dienen door te oordelen dat het wrakingsverzoek met geen ander doel is ingediend dan de rechter te schaden of met een ander doel dan het aan de orde stellen van de vermeende onpartijdigheid van de rechter, namelijk: het beledigen van die rechter. Uit de uitspraak kan echter niet worden afgeleid dat de wrakingskamer bij het nemen van zijn beslissing hier het oog op heeft gehad. Het lijkt er eerder op dat de rechtbank een zelfstandige grond heeft gecreëerd voor het niet in behandeling nemen van een wrakingsverzoek enkel vanwege het feit dat de veelprocedeerder zich beledigend heeft uitgelaten. Maar die grond wordt niet in het Burgerlijk Wetboek, de Algemene wet bestuursrecht of een andere wet genoemd.
Overigens wraakte de veelprocedeerder de wrakingskamer ook. Dat wrakingsverzoek is wel vanwege misbruik van recht niet-ontvankelijk verklaard en daarom inhoudelijk niet behandeld. De toegang tot de rechter werd in deze zaak dus tot twee keer toe geweigerd. Volgens vaste rechtspraak is dat bij misbruik van recht mogelijk, maar of dat ook kan bij het beledigen van een rechter zonder dat daarvoor een wettelijke grondslag is aan te wijzen, is de vraag. Bovendien roept het de vraag op of ook een bestuursorgaan mag weigeren een verzoek, aanvraag of bezwaar in behandeling te nemen als de burger zich in dat geschrift beledigend uitlaat over ambtenaren en/of bestuurders.
Dit najaar starten wij met onze nieuwe cursus Misbruik van recht: er zijn grenzen. Deze cursus van een halve dag is vooral bedoeld om meer grip te krijgen op het begrip misbruik van recht en de wijze waarop daar in de bestuurs- en rechtspraktijk mee om wordt gegaan en kan worden gegaan. Daarbij besteden we ook speciale aandacht aan de vraag hoe je de stroom van geschriften van een veelschrijver en/of veelprocedeerder het best kunt afhandelen en - waar mogelijk - begrenzen. De vraag hoe om te gaan met beledigende uitlatingen van een burger komt ook zeker aan bod.