Niet meer intern salderen bij voortoets natuurvergunning

In twee uitspraken van 18 december 2024 wijzigt de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State haar rechtspraak over intern salderen. Bij de zogeheten 'voortoets' voor natuurvergunningen mag intern salderen niet meer worden gebruikt. Dit betekent dat bedrijven niet langer de stikstofuitstoot van een nieuw project kunnen wegstrepen tegen de uitstoot van een eerder project op dezelfde locatie om de vergunningsplicht te vermijden. De nieuwe lijn is direct van toepassing en raakt zowel lopende als toekomstige vergunningsprocedures.

Intern salderen en de natuurvergunning

Intern salderen speelt vooral een rol bij projecten die wegens stikstofuitstoot significante negatieve gevolgen kunnen hebben voor Natura 2000-gebieden. Intern salderen betekent dat de stikstofgevolgen van een nieuw project weggestreept worden tegen de stikstofuitstoot die door het oude project dat zich op dezelfde locatie bevond werd veroorzaakt. 

De hoofdregel is dat als een project of een activiteit kan leiden tot een verslechtering van de kwaliteit van een habitat of significante verstoring van soorten van een Natura 2000-gebied, een natuurvergunning is vereist (onder de Omgevingswet genoemd: de omgevingsvergunning Natura 2000-activiteit). Als de activiteit een significant negatief effect voor het Natura 2000-gebied kan hebben, dan moet ook een passende beoordeling gemaakt worden om te kunnen concluderen dat geen aantasting van het Natura 2000-gebied zal plaatsvinden. 

Met de voortoets wordt in een voorstadium gekeken of op voorhand kan worden uitgesloten dat het project significante negatieve effecten heeft voor de natuur. In dat geval hoeft geen passende beoordeling gemaakt te worden en geldt er geen vergunningsplicht. Op basis van de oude rechtspraak mocht bij de voortoets intern gesaldeerd worden.

Wat verandert er?

Intern salderen speelt alleen nog een rol als vaststaat dat een natuurvergunning vereist is, maar mag geen rol meer spelen in het voorstadium bij de voortoets.

De Afdeling sluit met deze uitspraken aan bij twee recente arresten van het Hof van Justitie in Luxemburg, waarin aan bod kwam welke verschillende aspecten in een voortoets betrokken mogen worden. 

Wat betekent deze wijziging voor de praktijk? 

Omdat de nieuwe lijn direct van toepassing is verklaard, heeft het gevolgen voor zowel lopende vergunningsprocedures voor natuurvergunningen als toekomstige aanvragen. Daarnaast heeft de wijziging ook gevolgen voor activiteiten die met behulp van intern salderen zijn gerealiseerd tussen 2020 en 2025 en waarvoor eerder geen natuurvergunning vereist was, maar voor die specifieke gevallen heeft de Afdeling een overgangsregeling getroffen.  

De uitspraken zorgen voor een eenduidige lijn in de rechtspraak als het gaat om intern salderen. De mogelijkheid om een project waarbij sprake is van een toename van stikstofdepositie met toepassing van intern salderen toch mogelijk te maken wordt door de nieuwe lijn beperkt. 

De Raad van State heeft ook een stroomschema gepubliceerd waarin het kader bij intern salderen in de nieuwe situatie schematisch is weergegeven.