Subsidie of inkoop

Tijdens onze cursussen ontstaan over het onderwerp 'Subsidie of Inkoop' vaak levendige discussies. Mag je als overheid kiezen of je een financiële relatie met een ander vorm geeft als een publiekrechtelijke subsidierelatie dan wel als een privaatrechtelijke inkooprelatie? Wat zijn de consequenties van een bepaalde vorm?

Definitie subsidie

Een subsidie is de aanspraak op financiële middelen, door een bestuursorgaan verstrekt met het oog op bepaalde activiteiten van de aanvrager, anders dan als betaling voor aan het bestuursorgaan geleverde goederen of diensten. Deze definitie is opgenomen in artikel 4:21 Awb.

Wanneer een financiële relatie alle kenmerken van een subsidie heeft, dan is het een subsidie. Het maakt dus niet uit hoe je een financiële relatie noemt, bijvoorbeeld bijdrage, overeenkomst of donatie; het blijft een subsidie waarop de subsidieregels uit de Awb van toepassing zijn.

Subsidie- of inkooprelatie?

Er zijn relaties tussen overheden en instellingen waarbij het niet zo makkelijk is om te zeggen of het om een subsidie- of inkooprelatie gaat. In die situaties is meestal niet duidelijk of aan het bestuursorgaan een goed of dienst wordt geleverd. Bepaalde kenmerken van een financiële relatie kunnen een aanwijzing geven of het om een subsidie gaat of juist niet:

De activiteiten waarvoor de financiële middelen worden verstrekt, worden uitgevoerd ten behoeve van derden.
Dit is een aanwijzing dat het om subsidie gaat; in geval van subsidie zijn er vaak derden betrokken, in geval van de levering van een goed of dienst juist niet.

Het verstrekte bedrag dekt alleen de kosten van de activiteit, er is geen sprake van een winstmarge.
Ook dit duidt op een subsidierelatie. Bij de levering van een goed of dienst is meestal sprake van een winstmarge.

De ontvanger nam het initiatief?
Nam de aanvrager het initiatief en diende hij een verzoek in om voor een bepaalde activiteit geld te vragen? Dat is een aanwijzing dat het om subsidie gaat. In geval van levering van een goed of dienst ligt het initiatief vaak bij de overheid.

Consequenties subsidierelatie of inkooprelatie

Op een subsidierelatie is titel 4.2 Awb van toepassing; daarin ligt het juridisch kader vast waarbinnen een bestuursorgaan moet opereren. Denk aan regels over het subsidieplafond, de omstandigheden waarin je een subsidie mag intrekken, wijzigen, lager vaststellen of beëindigen. Ook het rechtsbeschermingsregime uit de Awb is van toepassing: tegen subsidiebesluiten kan bezwaar worden gemaakt en vervolgens beroep ingesteld. Het rechtsbeschermingsstelsel in het publieke recht is laagdrempelig; men kan zonder advocaat een procedure instellen, er is geen sprake van verplichte vertegenwoordiging. Ook niet voor de overheid.

Op een inkooprelatie is het privaatrecht van toepassing. Ontstaat verschil van mening over de uitvoering van de opdracht of naleving van de overeenkomst, dan moeten partijen naar de burgerlijke rechter. Daar geldt wel een verplichte vertegenwoordiging en moeten partijen in de regel worden vertegenwoordigd door een advocaat.

Advies inwinnen?

Vijverberg adviseert overheden hoe zij een financiële relatie vorm moeten geven: subsidie, inkoop of is er een ander alternatief?