Bij het wijzigen van arbeidsvoorwaarden geldt als hoofdregel dat arbeidsvoorwaarden alleen gewijzigd mogen worden als zowel de werkgever als de werknemer het daarmee eens zijn. In sommige gevallen is in de arbeidsovereenkomst echter een eenzijdig wijzigingsbeding opgenomen. Dit houdt in dat de werkgever onder bepaalde omstandigheden eenzijdig de arbeidsvoorwaarden kan wijzigen.
Eenzijdig wijzigingsbeding
Voor het eenzijdig wijzen van arbeidsvoorwaarden is een eenzijdig wijzigingsbeding vereist. Dit eenzijdig wijzigingsbeding moet zijn opgenomen in de arbeidsovereenkomst, de cao of in een ander document dat onderdeel is van de arbeidsovereenkomst. Ook moet de werknemer met het beding hebben ingestemd.
Als er een eenzijdig wijzigingsbeding in de arbeidsovereenkomst is opgenomen, betekent dat nog niet dat de werkgever onbeperkt en eenzijdig de arbeidsvoorwaarden kan wijzigen. Een eenzijdige wijziging is alleen mogelijk als de werkgever een zwaarwichtig belang heeft. Dit zwaarwichtig belang kan gelegen zijn in bijvoorbeeld een bedrijfseconomische of organisatorische wijziging. Het belang van de werkgever dient vervolgens naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid zwaarder te wegen dan het belang van de werknemer.
Geen eenzijdig wijzigingsbeding
Als in de arbeidsovereenkomst geen eenzijdig wijzigingsbeding is opgenomen, is het alleen mogelijk om de arbeidsvoorwaarden eenzijdig te wijzigen door een beroep te doen op de algemene maatstaven van artikel 7:611 BW.
Op basis van dit artikel moet een werknemer zich gedragen als goed werknemer en moet de werkgever zich gedragen als goed werkgever. Concreet betekent dit dat van een werknemer onder omstandigheden mag worden verwacht dat hij/zij instemt met een voorstel van de werkgever tot eenzijdige wijziging van arbeidsvoorwaarden.
Uit rechtspraak (Van der Lely/Taxi Hofman en Stoof/Mammoet) volgt hoe dit moet worden getoetst. Een werknemer moet meewerken aan een door de werkgever gewenste wijziging van arbeidsvoorwaarden, als:
1. er is sprake van een redelijk voorstel van de werkgever;
2. dit voorstel houdt verband met gewijzigde omstandigheden op het werk; en
3. van de werknemer in redelijkheid kan worden gevergd dat hij instemt met het voorstel.
Tenslotte geldt dat als de werkgever de arbeidsvoorwaarden collectief (lees: voor alle werknemers) wenst te wijzigen, dit enkel toegestaan is als ongewijzigde handhaving van de arbeidsvoorwaarden naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid tot onaanvaardbare gevolgen zou leiden. Dit vloeit voort uit artikel 6:248 BW. In de praktijk wordt slechts in hele uitzonderlijke gevallen aan deze zware toets voldaan.
