Overheidsorganisaties worden in toenemende mate geconfronteerd met verzoeken om informatie openbaar te maken. Daarnaast worden bestuursorganen geacht informatie actief, dus uit eigen beweging openbaar te maken. Een verplichting waar in de Wet open overheid (Woo), die per 1 mei 2022 in werking is getreden, de nadruk op wordt gelegd. Wij zien dat overheden zich daarbij voortdurend bevinden in een spanningsveld tussen het geven van zo veel mogelijk transparantie, politieke gevoeligheden en krappe beslistermijnen. Het niet verstrekken van informatie moet goed worden gemotiveerd en vereist specialistische kennis van de Woo over vragen als: is de Woo van toepassing of zijn de uitzonderingsgronden van de Woo van toepassing?
Uitzonderingsgronden Woo
Als uitgangspunt geldt dat alle informatie van de overheid openbaar is. Er zijn echter verschillende redenen om daar een uitzondering op te maken. Zo zal een bedrijf niet willen dat haar vertrouwelijke bedrijfsgegevens op straat komen te liggen. Burgers zullen het niet op prijs stellen als hun persoonsgegevens zo maar toegankelijk zijn voor iedereen. De Woo kent daarom verschillende uitzonderingsgronden. Op basis hiervan kan het bestuursorgaan weigeren documenten openbaar te maken.
Als sprake is van een absolute uitzonderingsgrond, moet openbaarmaking worden geweigerd. Het gaat dan bijvoorbeeld om documenten die vertrouwelijke bedrijfs- en fabricagegegevens bevatten, documenten die bij openbaarmaking de veiligheid van de Staat in gevaar kunnen brengen of die informatie bevatten over bijzondere persoonsgegevens zoals gezondheidsgegevens.
Verder kent de Woo een aantal relatieve uitzonderingsgronden waarbij het bestuursorgaan een belangenafweging dient te maken. Voorbeelden hiervan zijn documenten met informatie die de onderhandelingspositie van het bestuursorgaan kan schaden als die openbaar wordt, documenten waarin algemene persoonsgegevens zijn opgenomen of waarin informatie voorkomt over de opsporing en vervolging van strafbare feiten. Ook valt te denken aan het belang van het effectief uitvoeren van controles, inspecties en het houden van toezicht. Als kan worden gemotiveerd dat deze belangen zwaarder wegen dan het belang van het openbaar zijn van dergelijke documenten, kan openbaarmaking daarvan worden geweigerd.
Documenten die zijn bestemd voor intern beraad en waarin persoonlijke beleidsopvattingen zijn neergelegd, hoeven niet openbaar te worden gemaakt. Ambtenaren zouden zich dan mogelijk minder vrij kunnen voelen hun gedachten en opinies over een bepaald onderwerp op te schrijven, zeker als dat een afwijkende opinie betreft. Om een open en vrije discussie tussen ambtenaren en/of adviseurs niet te belemmeren, is in de Wet open overheid deze uitzonderingsgrond opgenomen.
Woo en andere openbaarmakingsregelingen
Verschillende wetten kennen een eigen regeling voor het openbaar maken van informatie of bevatten een expliciete geheimhoudingsbepaling. Voorbeelden hiervan zijn artikel 51, eerste lid van de Wet op de jeugdzorg en artikel 67, eerste lid van de Algemene wet inzake rijksbelastingen. Deze bepalingen derogeren aan de Woo, wat inhoudt dat ze voorgaan op de bepalingen van de Woo. Bij het beoordelen van documenten die onder deze wetten vallen, dient te worden onderzocht of de bepalingen in die wetten zich tegen openbaarmaking verzetten.
Advies Wet open overheid
Vijverberg adviseert en ondersteunt tal van opdrachtgevers over uiteenlopende vraagstukken inzake de Woo. Onze adviseurs beschikken over deskundigheid en ruime ervaring zodat zij uw organisatie optimaal kunnen ondersteunen. Zij hebben diepgaande kennis over de casuïstiek bij het toepassen van de uitzonderingsgronden en beperkingen van de Woo. Betrouwbaarheid en professionaliteit zijn daarbij sleutelwoorden. We hebben ook een gespecialiseerd Woo-team dat de uitvoering van een omvangrijk of complex Woo-verzoek (tijdelijk) van u kan overnemen.
