Bestuursdwang bij overtreding Opiumwet

Op grond van artikel 13b Opiumwet, ook wel bekend als de Wet Damocles, kan de burgemeester handhavend optreden als in een woning, lokaal of op het bijbehorende erf drugs worden verkocht, afgeleverd, verstrekt of aanwezig zijn. De burgemeester kan in dat kader een waarschuwing geven, een last onder dwangsom opleggen of overgaan tot sluiting van het pand (bestuursdwang). Deze bevoegdheid verschilt van de bevoegdheid tot woningsluiting op basis van artikel 174a Gemeentewet, omdat verstoring van de openbare orde geen vereiste is voor de toepassing van artikel 13b Opiumwet.

De bevoegdheid van de burgemeester

De burgemeester kan artikel 13b Opiumwet in twee situaties toepassen:

• Drugsverkoop of -voorraad: Als in een pand of op het bijbehorende erf drugs uit lijst I (harddrugs) of lijst II (softdrugs) van de Opiumwet worden verkocht, afgeleverd, verstrekt of aanwezig zijn met het oog op handel.
• Voorwerpen of stoffen bestemd voor drugsactiviteiten: Wanneer in een pand of op een erf voorwerpen of stoffen aanwezig zijn waarvan de betrokkene weet of redelijkerwijs moet vermoeden dat deze bestemd zijn voor illegale drugsactiviteiten.

De burgemeester kan op basis van meldingen, getuigenverklaringen en politieobservaties concluderen dat er sprake is van drugsverkoop of -handel. Indien er meer dan een gebruikershoeveelheid drugs in een woning wordt aangetroffen, mag de burgemeester aannemen dat deze bestemd zijn voor de handel.

Indien aan de toepassingsvoorwaarden is voldaan, kan de burgemeester een last onder bestuursdwang opleggen, wat in de praktijk vaak neerkomt op sluiting van de woning of het lokaal. In plaats van sluiting kan de burgemeester ook kiezen voor een last onder dwangsom of een waarschuwing. Veel gemeenten hebben Damoclesbeleid opgesteld waarin is vastgelegd hoe en wanneer van deze bevoegdheid gebruik wordt gemaakt.

Sluiting van een woning

Sluiting van een woning is de meest ingrijpende maatregel die de burgemeester op basis van artikel 13b Opiumwet kan nemen. Voordat de sluiting wordt geëffectueerd, moet de bewoner een begunstigingstermijn krijgen. Dit biedt de bewoner de kans om zelf tot sluiting over te gaan en zo te voorkomen dat de gemeente de kosten op hem verhaalt. In spoedeisende gevallen kan de burgemeester besluiten om de begunstigingstermijn achterwege te laten.

Gezien de ingrijpende gevolgen van woningsluiting moet de burgemeester het besluit zorgvuldig motiveren en daarbij expliciet ingaan op de proportionaliteit en subsidiariteit van de maatregel.

Rechterlijke toetsing

Betrokkenen kunnen bezwaar en beroep instellen tegen een besluit tot woningsluiting. De bestuursrechter toetst een dergelijk besluit indringend, omdat woningsluiting raakt aan fundamentele rechten zoals het huisrecht. Hierbij beoordeelt de rechter zowel de bevoegdheid van de burgemeester als de evenredigheid van het besluit.

• Bevoegdheidstoets: De bestuursrechter toetst of de burgemeester op basis van de beschikbare informatie mocht concluderen dat sprake was van drugshandel en of er voldoende verband bestond tussen de overtreding en het pand.
• Evenredigheidstoets: Sinds de Harderwijk-uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State wordt het evenredigheidscriterium strenger getoetst. Hierbij kijkt de rechter naar:
  • Geschiktheid: Was de sluiting een passend middel om de overtreding te beëindigen en herhaling te voorkomen?
  • Noodzakelijkheid: Was de sluiting noodzakelijk gelet op de ernst en omvang van de overtreding?
  • Evenredigheid in enge zin: Stond de sluiting in redelijke verhouding tot de overtreding? Hierbij wordt gekeken naar de duur en zwaarte van de sluiting, de mate van verwijtbaarheid en de gevolgen voor betrokkenen en eventuele verhuurders.

Vragen of hulp nodig?

Twijfelt u of u gebruik moet maken van de bevoegdheid uit artikel 13b Opiumwet? Heeft u hulp nodig bij de juiste motivering van een besluit? De juristen van Vijverberg kunnen u op korte termijn adviseren, juridische bijstand verlenen bij het opstellen van een besluit of ondersteuning bieden bij bezwaar- en beroepsprocedures. Neem contact op via 079 - 3631919 of stuur een e-mail naar onze specialisten.