Bevoegdheden van toezichthouders

Toezicht kan op verschillende manieren plaatsvinden. Een toezichthouder bezoekt bijvoorbeeld een bedrijf om te controleren of regelgeving wordt nageleefd en of er tekortkomingen zijn. Toezichthouders beschikken over verschillende bevoegdheden. In afdeling 5.2 Awb zijn de meest gebruikelijke bevoegdheden opgenomen, zoals:

• Het betreden van plaatsen (met uitzondering van een woning zonder toestemming van de bewoner);
• Het vorderen van inlichtingen;
• Het vorderen van inzage in identiteitsbewijzen (identificatieplicht);
• Het vorderen van inzage in zakelijke gegevens en bescheiden;
• Het onderzoeken van zaken, inclusief opneming en monsterneming;
• Het onderzoeken van vervoermiddelen.

Toezichtbevoegdheden kunnen ook jegens derden worden uitgeoefend. Op grond van de artikelen 5:17 en 5:20 Awb is eenieder verplicht om medewerking te verlenen aan de vordering van een toezichthouder tot inzage van zakelijke gegevens en bescheiden.

Het betreden van plaatsen

Toezichthouders mogen plaatsen betreden zonder toestemming, inclusief bedrijfspanden en terreinen. Ze kunnen zich laten vergezellen door bijvoorbeeld politie of deskundigen. Voor woningen gelden bijzondere regels: binnentreden is alleen toegestaan met toestemming van de bewoner. Zonder deze toestemming is een wettelijke grondslag én machtiging vereist, met uitzondering van acute noodsituaties zoals brandgevaar. Eenmaal binnen mag een toezichthouder 'zoekend rondkijken', maar geen kasten of lades openen.

Het vorderen van inlichtingen

Toezichthouders kunnen van eenieder inlichtingen vorderen, inclusief het staande houden voor identiteitscontrole. Bij bestraffende sancties speelt het 'nemo tenetur'-beginsel een rol: niemand hoeft tegen zichzelf te getuigen. Stukken die onafhankelijk van de wil bestaan (zoals bankafschriften) moeten worden geleverd, maar stukken die afhankelijk van de wil bestaan niet. Het evenredigheidsbeginsel en artikel 8 EVRM begrenzen deze bevoegdheid.

Identificatieplicht

Iedereen vanaf 14 jaar moet zich kunnen identificeren op verzoek van een toezichthouder. Dit verzoek moet noodzakelijk zijn voor de uitvoering van toezichttaken. Weigering kan leiden tot overbrenging naar het politiebureau en een boete. De identificatieplicht vormt een concretisering van de algemene medewerkingsplicht uit artikel 5:20 lid 1 Awb.

Het vorderen van inzage van zakelijke gegevens

Toezichthouders mogen inzage vorderen in zakelijke gegevens en bescheiden. Documenten mogen worden gekopieerd of, indien nodig, tijdelijk meegenomen tegen afgifte van een bewijs. Dit betreft alle informatiedragers, inclusief digitale gegevens. Belangrijk is dat het alleen om zakelijke gegevens gaat, niet om persoonlijke informatie, hoewel bijvoorbeeld een leerlingenadministratie wel als zakelijk kan worden beschouwd in het kader van toezicht op de Leerplichtwet.

Onderzoek, opneming en monsterneming

Toezichthouders mogen zaken onderzoeken en verpakkingen openen, maar niet doorzoeken. Ze kunnen metingen verrichten, foto's nemen en monsters afnemen. Op verzoek moet een tweede monster worden afgegeven voor contra-expertise. Het is raadzaam dit altijd te doen, ook zonder direct verzoek. Monsters dienen waar mogelijk te worden teruggegeven en onderzoeksresultaten moeten snel worden bekendgemaakt aan belanghebbenden die daarom verzoeken.

Onderzoek vervoermiddelen

Toezichthouders mogen vervoermiddelen en lading onderzoeken en inzage vorderen in vervoerbescheiden. Ze kunnen stilhouding en overbrenging naar een specifieke locatie vorderen volgens de regels in de Regeling stilhoudingsvordering toezichthouders. Ook onbeheerde vervoermiddelen mogen worden onderzocht, maar het evenredigheidsbeginsel vereist een poging tot opsporen van de rechthebbende.

Hulp nodig of advies?

Gemeenten staan voor complexe uitdagingen bij het uitoefenen van toezicht en handhaving. Vijverberg biedt praktische juridische ondersteuning die de toezichthouders van uw gemeente helpt effectief en rechtmatig op te treden. Of het nu gaat om het opstellen van een toezichts- of constateringsrapport, het begeleiden van toezichthouders in het veld, of het verdedigen van handhavingsbesluiten bij de bezwaarschriftencommissie of de bestuursrechter – onze gespecialiseerde advocaten combineren diepgaande kennis van het bestuursrecht met veel praktijkervaring. Wij begrijpen de spanningsvelden waarin u opereert en bieden concrete oplossingen. Bovendien verzorgen wij op maat gemaakte trainingen voor uw medewerkers. Met onze ondersteuning kunt u met vertrouwen optreden, ook in juridisch uitdagende situaties. 

Mail of bel ons op 079 - 3631919 om te bespreken wat wij voor uw gemeente kunnen betekenen.