De (on)bekendheid met de algemene voorwaarden

Geschreven door: mr. Marije Joosse

Algemene voorwaarden, in vrijwel elke offerte of overeenkomst worden ze van toepassing verklaard. Maar waar sta je juridisch gezien als je wel bekend bent met de algemene voorwaarden, maar deze nooit hebt gekregen? De Hoge Raad heeft zich recent moeten buigen over die vraag. Wat was er aan de hand?

De feiten

De Eendracht is een veevoercoöperatie. X B.V. is leverancier van diervoedergrondstoffen. In de periode van 2008 tot en met 2014 hebben partijen 93 koopovereenkomsten met elkaar gesloten. In het geschil draait het om twee koopovereenkomsten die in 2014 zijn gesloten. De Eendracht stelt zich - onder andere -  op het standpunt dat de algemene voorwaarden (de Conditiën van de Nederlandse Handel in Granen en Diervoerdergrondstoffen, hierna: CNGD) vernietigbaar zijn, omdat deze niet (ook niet in een eerder stadium) door X B.V. ter hand zijn gesteld. 

X B.V. beroept zich op de bekendheidsuitzondering en voert daarbij onder andere aan dat De Eendracht over de algemene voorwaarden beschikte, nu de directeur in 2013 een zogenaamde Graancursus heeft gevolgd waarbij hij een kopie van de CNGD uitgereikt heeft gekregen, de docent heeft verklaard dat iedereen na het volgen van de Graancursus kennis heeft over de inhoud van de CNGD én dat er onder de huidige directeur van De Eendracht meer dan 50 koopovereenkomsten zijn gesloten waarop de CNGD van toepassing was. 

Bekendheidsuitzondering terhandstelling

De hoofdregel is dat algemene voorwaarden voor of bij het sluiten van de overeenkomst aan de wederpartij ter hand gesteld moeten worden. In dit geval dus De Eendracht. Op die terhandstellingsplicht bestaat de zogeheten bekendheidsuitzondering. De Hoge Raad oordeelde in het arrest Geurtzen/Kampstaal dat de wederpartij zich niet op de vernietigbaarheid van een beding uit de algemene voorwaarden kan beroepen indien de wederpartij ten tijde van het sluiten van de overeenkomst met dat beding bekend was of geacht kon worden daarmee bekend te zijn. Daarbij valt te denken aan het geval dat er regelmatig gelijksoortige overeenkomsten tussen partijen worden gesloten en de algemene voorwaarden bij het sluiten van de eerste overeenkomst aan de wederpartij ter hand zijn gesteld.

Bekendheidsuitzondering en de casus

In de zaak van De Eendracht en X. B.V. speelt de vraag of X.B.V. een beroep kan doen op de bekendheidsuitzondering. Naar het oordeel van de Hoge Raad is voor de beantwoording van die vraag irrelevant hoe de kennis van de algemene voorwaarden bij de wederpartij is ontstaan. Indien de wederpartij met de algemene voorwaarden bekend is of kan worden geacht bekend te zijn, is aan de ratio van de wet voldaan en wordt recht gedaan aan de functie van de informatieplicht. De wederpartij heeft naar het oordeel van de Hoge Raad geen bescherming nodig in de vorm van vernietigbaarheid van de algemene voorwaarden wegens schending van de informatie- en terhandstellingsplicht, indien zij bekend is met de voorwaarden of geacht mag worden daarmee bekend te zijn. Er is daarmee tegemoetgekomen aan de betreffende belangen. 

In deze zaak is het niet relevant dat X B.V. pas achteraf bekend is geworden met het feit dat De Eendracht de bedingen uit de CNGD kende en dat X B.V. de CNGD niet in het kader van eerdere overeenkomsten aan De Eendracht heeft verstrekt. De Hoge Raad oordeelt dan ook dat De Eendracht zich niet kan beroepen op onbekendheid met de CNGD.

Conclusie

In het arrest van 11 november 2022 is de mogelijkheid tot vernietiging door de Hoge Raad verder ingeperkt. Indien de wederpartij bekend is met de algemene voorwaarden of geacht mag worden daarmee bekend te zijn, is tegemoetgekomen aan de informatie- en terhandstellingsplicht. Dit betekent dat de wederpartij geen bescherming nodig heeft in de vorm van vernietigbaarheid van de algemene voorwaarden wegens schending van deze plicht. Het maakt niet uit hoe die bekendheid ontstaan is. Het volgen van een cursus door de directeur van De Eendracht was in deze zaak voldoende om te spreken van bekendheid bij de wederpartij. 

Tip voor de praktijk

Mocht zich een geschil voordoen over het wel of niet van toepassing zijn van de algemene voorwaarden doordat deze niet ter beschikking zijn gesteld, ga dan na of een beroep op de bekendheidsvereiste uitkomst kan bieden.

Heeft u vragen over de toepassing van algemene voorwaarden of wilt u algemene voorwaarden laten opstellen? Onze advocaten en adviseurs helpen u graag. Neem contact op met onze specialisten: 079 - 3631919 of mail ons.